Kullandığımız kozmetik ürünlerin vegan olması neden önemlidir?
Kozmetik ürün genel anlamda insan vücudunda tırnaklar, saçlar, dudaklar ve vücudun değişik dış yapısına uygulanmak için hazırlanan, temizlemek, koku vermek, korumak, görünümünü değiştirmek için kullanılan maddeler olarak adlandırılıyor. Aldığımız kozmetik ürünlerin birçoğunun içeriğinde ne olduğunu bilmeyiz. Formülleri konusunda bilgimiz olmayan bu ürünleri gördüğümüz reklamlardaki vurgulara göre seçeriz. Çoğu kozmetik ürün vücudumuzda memnun olmadığımız kısımları örtmek ya da daha iyi hale getirmek üzere pazarlanır. Peki bize daha iyi bir görünüm vaad eden bu ürünlerin arka bahçesinde neler vardır? Çevre kirliliği, hayvan istismarı ve sağlık problemleri… Ancak biz bu yazıda kozmetik ürünlerin vegan olması konusuna değineceğiz.
Kozmetik ürünlerin vegan olması ne anlama gelir?
Kozmetik ürünlerin vegan olması, hayvansal ya da hayvanlardan dolaylı yoldan elde edilen hiçbir içeriğin ürün içeriğindeki formülde bulundurulmaması ve ürünün hayvanlar üzerinde test edilmemesidir. Vejetaryen ürünlerde ise hayvanlardan dolaylı yoldan elde edilen içerikler bulunabilir. Ancak burada da hayvanlar üzerinde test yapılması söz konusu değildir. Satın aldığımız kozmetik ürünlerin vegan olması hem kişisel sağlımız hem hayvanların yaşamı hem de çevremiz açısından son derece önemlidir.
Günümüzde gıda ve ilaç endüstrisine yönelik öldürülen hayvanların kullanılmayan kısımları, kozmetik benzeri endüstriler için oluşturduğu katma değer nedeniyle, daha iyi olduğu için değil daha ucuz olduğu için tercih edilir.
Kozmetik Ürünlerin İçeriğinde Hayvansal Neler Var?
Aşağıda kozmetik sektöründe en çok ve en yaygın şekilde kullanılan 12 hayvansal içerikli maddeyi, üretim şekillerini ve kullanım alanlarını listeledik:
1. Karmin: Koşnil isimli bir böcekten elde edilir. Opuntia kaktüslerinin içinde bulunur. Güneş altında kurutularak karminik asite çevrilir. 500 gram boya için de yaklaşık 70,000 böcek kullanılır.
2. Guanin: Hem insanlarda hem bazı hayvanlarda bulunur. İnci etkisi yaratmak dışında kozmetik ürünlere beyaz renk katar. Diğer maddelerin transparan görünümlerini azaltarak makyajda lekelerin kapatılmasını sağlar.
3. Tallow: En çok kullanılan maddedir. Sığır ve koyun etinin yağıdır. Hayvan bedenlerinin kaynatılmasıyla elde edilir. Kozmetik sektöründe mum, sabun, fondöten, dudak kremi, tıraş köpüğü gibi birçok üründe bulunur.
4. Jelatin: Et ve deri endüstrisinin arta kalanlarından haşlanmış deri, tendon, bağ doku, boynuz ve kemiklerden elde edilir. Kozmetik ürünlerinde hidrolize kolajen adı altında jelsi olmayan şekliyle kullanılır. Kremli ürünler ve tırnak bakım ürünlerinde karşımıza çıkar.
5. Kolajen: Tavuk ayağı, hayvan omuriliği ve boynuzlarından elde edilir. Bu dokularda bulunan ipliksi proteindir. Kullanımı doğrultusunda sanıldığı gibi kolajen üretmemektedir. Alerjiktir.
6. Lanolin: Yünlü hayvanların postlarına gelen suyu itmek için yünlerinin arasında ürettiği su geçirmez yağlı maddedir. Cilt bakım ürünlerinde ve ilaç sektöründe yumuşatıcı ve deri yağlandırıcı olarak kullanılır. Hiç bir etkisi kanıtlanmamıştır ve alerjen bir maddedir.
7. Squalene: Köpek balığının karaciğerinden elde edilen yapışkan bir yağdır. Yaygın olarak kullanılmaktadır. Deri tarafından hızlıca emilmektedir. Cildin kalitesini artırdığı düşünülmektedir.
8. Amber: Balina midesini kapsayan yağlı bir maddedir. Balinayı yemiş olabileceği gereksiz besinlerden korur. Balina tarafından bu madde kusularak dışarı atılır. Bu madde geçmişte yemeklere tat vermek için afrodizyak ve tütsü olarak da kullanılmıştır. Günümüzde en çok parfüm endüstrisinde kokuyu sabitleştirmek için kullanılmaktadır.
9. Östrojen: Hamile dişi kısrağın idrarından elde edilmektedir. Bu içeriğin üretilmesi için de binlerce kısrak 6 aylık süre aralığı ile hamile bırakılır. İlaç olarak kabul edilir ve çocuklar tarafından kullanıldığında zararlı etkileri olabilir. Kozmetik ürün kullanımında hormon bazlı estradiol olarak karşımıza çıkmakta ve birçok parfüm, onarıcı krem ve losyonda kullanılmaktadır.
10. Balmumu: Bal arılarının peteğinde biriken mumdan üretilir. Bal arılarının 500 gram mum yapmak için 3 kilo bal üretmesi gerekir. Dudak kremi, kremler, losyonlar, maskara ve göz farında bulunur.
11. Keratin: Hayvanların boynuz, tokmak, tüy, yelek, kürk ve kılından elde edilir. Saç ürününde kullanıldığı gibi saç durulama ürünleri, şampuan ve kalıcı perma gibi ürünlerde sıkça kullanılır.
12. Misk: Musk geyiği, kunduz, su samuru ve vahşi kedilerin genital salgılarından elde edilmektedir. Avcılar tarafından geyikler ve hayvanlar doğada avlanır ve musk pod denilen madde hayvanın vücudundan alınır. Genellikle parfüm endüstrisinde kullanılır.
Kozmetik Ürünler İçin Yapılan Deneyler
İnsanlara sunulan her ürün birçok testten ve AR-GE araştırmasından geçer. Kozmetik ürünler de insanlara ulaşmadan önce hayvanlar üzerinde uzun yıllar süren testler yapılır. Hayvanlar bu testler nedeniyle tarifsiz acılar çektikleri hayatlarının tamamını bir kafeste geçirirler. Hayvanlar bu zulüm sırasında ya ölür ya sakat kalır ya da ölene kadar sistematik işkencelerle yaşamak durumunda kalır. Avrupa Birliği, 2004 yayınlamış olduğu Kozmetik Regülasyonu ile, tüm üye devletlerde kozmetik ürünlerin toksikolojik testler hariç olmak üzere hayvanlar üzerinde test edilmesini yasakladı. Bu yasak 2009’dan itibaren ürünlerin tüm içeriklerini de kapsadı ama hala işkencelerini gizlilikle sürdüren birçok şirket varlığını sürdürüyor. Tam olarak bu nedenle hayvanları korumak bizim vicdanımıza kalmış oluyor.
Türkiye’de, 15 Temmuz 2017’de Kozmetik Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, 29417 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Yönetmelikle birlikte ülkemiz pazarına girecek kozmetik ürünlerin ve içeriklerinin hayvanlar üzerinde test edilmemiş olması şartı da getirildi. Böylece AB’nin kozmetik ürünlerin hayvanlar üzerinde denenmesine dair yasak ve kısıtlamaları ülkemizde de geçerli oldu.
Pazar araştırmacısı Mintel’e göre yılda 300.000 hayvan sadece kozmetik ürünlerin test edilmesi için kullanılıyor. Çin’deki potansiyelin cazibesine karşı koyamadıkları için firmaların bir çoğu ise aynı ürün için hayvanda denenmiş ve denenmemiş iki farklı tip sunuyor. Çünkü Çin herhangi bir kozmetik ürünü, Çin pazarında satılmadan önce teste tutulmasını zorunlu kılıyor.
Kozmetik Ürünlerin Vegan Olması Ne İfade Eder?
Kozmetik ürünlerin vegan olması konusunda dikkat edilmesi gereken en önemli noktalardan biri içerikleri diğeri hayvanlar üzerinde test edilip edilmedikleridir. Bir ürünün zulüm içermemesi, yani Cruelty-free olması, o ürünün içeriğinin vegan olduğu anlamını taşımaz. Bu sadece ürünün veya içeriğin yapılış süresinde hayvanlarla test etmediği anlamı taşır. Bir ürün seçmeden önce ürün hakkında detaylı bir araştırma yapmayı mutlaka tavsiye ederiz. Ürünlerin vegan olup olmadığı sembollerle anlaşılabilir ancak tüm semboller %100 güvenilir değildir. Bunu anlamak için kullanıcılar olarak üründeki vegan logolara bakabilir, içerik okuyabilir ya da internetten araştırabiliriz.
Kendimize uygun küçük ve güvenilir bir liste yapıp alışveriş tercihlerimizi bu listeye göre şekillendirebiliriz. Bununla birlikte Deneye Hayır Derneği tarafından hazırlanan ve düzenli olarak güncellenen listeler bulunuyor. Deneysiz listelerine deneysiz.org adresinden de ulaşabilir ve güncel olarak takipte kalabiliriz.
