Veganlarda Kemik Kırıkları Daha Fazla mı Görülüyor?
23 Kasım 2020 tarihinde, BMC Medicine sitesinde, “veganlarda kemik kırıklarının et yiyenlere kıyasla daha fazla görülebileceğini “ söyleyen bir çalışma yayınlandı.
Çalışmada, 1993-2001 tarihleri arasında, Birleşik Krallık’tan yaklaşık 55.000 yetişkinin katıldığı ve beslenme biçimleri, sosyo-demografik özellikleri, yaşam tarzları ve tıbbi geçmişleriyle ilgili soruları yanıtladıkları anket dikkate alındı. Ankete katılan katılımcılar, 2010 yılındaki durumlarına göre et yiyenler, balık yiyenler(pesketaryenler), vejetaryenler ve veganlar olarak sınıflandırıldı.
Araştırmanın Sonuçları Nasıl Oldu?
Çalışmanın yazarları, 2016 yılına kadar katılımcılar arasında toplam 3,941 kırık vakasıyla karşılaştı. Et yiyenlere kıyasla veganlar, herhangi bir yerde ve kalçalarda, bacaklarda ve omurlarda %43 daha yüksek kırık riskine sahipti. Vejetaryenler ve pesketaryenler, et yiyenlere göre daha yüksek kalça kırığı riskine sahipti, ancak araştırmacılar vücut kitle indeksi ve yeterli kalsiyum ve protein tüketimini dikkate aldığında risk kısmen azaldı. Bununla birlikte, bu etmenler dikkate alındığında, veganlar için risk hâlâ daha yüksekti.
“Sınırlı Katılımcı Nedeniyle Genellenemez”
Çalışma bir bütün olarak değerlendirildiğinde birçok konuda sorgulanması gereken ayrıntı içerdiği de görülüyor. Çalışmanın yapıldığı kişiler, beslenme biçimleri ve alınan takviyeler hakkında tam olarak bilgi sahibi olunmaması, sözü geçen kırıkların nedenlerinin bilinmemesi gibi ayrıntılar çalışmanın güvenilirliğini etkileyen başlıca unsurlar olarak göze çarpıyor.
Örneğin çalışmanın kısıtlılıkları arasında katılımcıların çoğunun Beyaz Avrupalı ve kadınlar olması yer alıyordu. Massachusetts Üniversitesi’nde beslenme epidemiyolojisi profesörü olan ve bu çalışmaya dahil olmayan Katherine Tucker, “Sınırlı katılımcı göz önüne alındığında, bundan elde edilen sonuçlar, öteki popülasyonlara genellenemez ve daha fazla çalışmaya gereksinim vardır” dedi.
Katılımcıların Beslenme Biçimleri Hakkında Yeterli Veri Yok
Bununla birlikte araştırmacıların katılımcıların nasıl beslendiği konusunda tam olarak bilgi sahibi olmamaları da çalışmanın güvenilirliğini sorgulatan bir başka etken. Katılımcıların beslenme biçimlerinde yeterli besini alıp almadıkları gibi unsurlar nesnel olarak ölçülmek yerine varsayımsal olarak rapor edildi. Aynı biçimde katılımcıların herhangi bir destek alıp almadığı da bilinmiyordu.
Yazarlar, ayrıca BMI’nin bulguları kısmen açıklayabileceğini söyledi. Bu çalışmada olduğu gibi, vejetaryenler ve veganlar daha düşük BMI’ye sahip olma eğilimindedir. Düşük BMI, potansiyel olarak bir kişi düştüğünde kuvvete karşı daha az tamponlama gibi etmenlerden dolayı, bazı bölgelerdeki kırıklarla ilişkilendirilir.
Kırıkların Nedenleri Açıklanmıyor
Araştırmacılar, ankete katılan grupta gözlemlenen kırıkların nedenleri hakkında hiçbir veriye sahip değildi. Bu kırıkların nasıl oluştuğu bilinmediği gibi katılımcıların önceden yaşamış olabilecekleri kırıklarla ilgili de veri toplanmadı.
Araştırmacıların bilgi sahibi olmadıkları başka bir konu ise yaş, cinsiyet, menopoz durumu ya da BMI dahil olmak üzere bu alt gruplarda herhangi bir heterojenite olup olmadığıydı. Araştırmacılar, kıyaslama yapılan tarafların yaş, cinsiyet, menopoz ya da vücut kitle endeksi gibi konularda eşit olup olmadıkları konusunda emin olmadıklarını belirtti.
“Neden-Sonuç İlişkisini Gösteren Bir Bulgu Yok”
Kendi de vegan beslenme ve sağlık konularında içerikler üreten ve araştırmayla ilgili sorularımıza cevap veren Suat Erus(Op. Dr.), “Çalışmadaki vegan sayısı çok az. Kırık oranına baktığınızda, et yiyenlerden daha az olmasına karşın, grupları denkleştirmek için bazı düzenlemeler yaptıklarını söylüyorlar. O düzenlemeler sonrasında nasıl oluyorsa veganlarda kırık riski daha fazla çıkıyor. Bu sayı doğru bile olsa çalışmada neden-sonuç ilişkisini gösteren bir bulgu yok; sadece varsayımlar var.” diyerek çalışmanın tutarsız olan bölümlerinin olduğunu ve neden-sonuç ilişkisi kurmanın mümkün olmadığı bir çalışmada kesin verilere ulaşılamayacağını belirtti.
“Ayrıca kemik kırığı riski için kalsiyum ve protein alımının önemli olduğunu söylüyorlar. Oysa bu çalışmadaki veganlar daha fazla kaza geçirmiş gibi görünüyor. Yani kırık oluşma mekanizmasına göre baktığımızda, örneğin bisiklete binerken araba çarpan ve kolu kırılan bir veganın kalsiyumunun kaç olduğu ne kadar önemli?” diyen Erus, grupların ilgilendiği sporların ve yaşam biçimlerinin de çalışmanın sonuçlarına doğrudan etki edebilecek unsurlar taşıdığının altını çizdi.
“Bu, Tek Bir Beslenme Biçimiyle Değil Nitelikle İlgili”
Massachusetts Üniversitesi beslenme epidemiyolojisi profesörü Katherine Tucker da çalışmanın sonucunu şöyle değerlendirdi: “Sonuç itibariyle, kişiler, ‘vejetaryenlere karşı şu; şuna karşı bu daha avantajlı; bu yemeği değil şu yemeği yerseniz daha sağlıklı olursunuz’ gibi yanıtlar istiyor. Bu asla tek bir yiyecekle ya da tek bir beslenme düzeniyle ilgili değil. Bu, nitelikli beslenmeyle ilgili.”
(Çalışmaya buradan ulaşabilirsiniz.)
