Bakanlık aleyhine açılan “etik kurula usulsüz üye” davası kazanıldı
Hayvan Deneyleri Merkezi Etik Kurulu’nda hayvan hakları örgütlerinin gösterdiği adayların seçilmemesi üzerine Tarım ve Orman Bakanlığı’na açılan dava sonuçlandı. Mahkeme, Bakanlığın hukuka aykırı bir şekilde üye seçtiğini belirtti.
2018 yılında Tarım ve Orman Bakanlığı aleyhine açılan davada, Deneye Hayır Derneği tarafından Hayvan Hakları ve Etiği Derneği tüzel kişiliği üzerinden Hayvan Deneyleri Merkezi Etik Kurulu‘nda (HADMEK) mevzuata aykırı üye seçimi yapıldığı gerekçe gösterilmişti. Hayvan Deneyleri Merkezi Etik Kurulu tarafından aday gösterilen hayvan hakları örgütlerinin hiçbiri kurula seçilmemişti.
2011 yılı itibariyle Türkiye’de hayvanlar üzerinde yapılan deneyler mevzuata bağlanarak, 2014 yılında hayvan deneyleri için etik kurullar çalışmalara dahil edildi. Hazırlanan yönetmeliğe göre 21 üyeden oluşan HADMEK’in bir üyesinin hayvanları korumaya yönelik sivil toplum örgütlerinden seçilmiş bir temsilci olması yönündeydi.
Bakanlık yönetmeliğe aykırı davrandı
Laboratuvar Hayvanları Bilimi Derneği’nin, 2014 yılında oluşturulan kurulda yaptığı görev süresinin dolmasının ardından, hayvan hakları ile ilgili çalışmalar yürüten örgütler, yeni üye seçimi için yeni adaylar göstermişti: Türkiye Barolar Birliği Hayvan Hakları Kurulu, Hayvanlara Adalet Derneği, Hayvan Hakları Konfederasyonu, Hayvan Hakları ve Etiği Derneği. Ancak Bakanlık yeni dönemde de aynı derneğin kurulda yer almasına karar vermişti.
Bu durum üzerine Deneye Hayır Derneği bileşenlerinden olan Hayvan Hakları ve Etiği Derneği, yürütmenin durdurulması ve iptal edilmesine yönelik dava açtı. Mahkeme bu talebi reddederek 2020 yılı Haziran ayında dava konusu olan üye seçimi işleminin iptaline hükmetti. Ankara 11. İdare Mahkemesince verilen bu kararın usule ve hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle Bakanlık istinaf yoluna gitti. Dosya Ankara Bölge İdare Mahkemesi 10. İdari Dava Dairesi tarafından yeniden incelendi. Oy birliğiyle alınan kararda, öncede verilen kararın usule ve hukuka aykırılığına hükmedilerek Bakanlığın istinaf talebi reddedildi.
Deneye Hayır Derneği Yönetim Kurulu ve Hukuk Komitesi Üyesi Av. Ezgi Koç, kararla ilgili açıklama yaptı: “2018 yılında Tarım ve Orman Bakanlığı, yönetmeliğe aykırı olarak hayvan hakları alanında çalışan bir sivil toplum örgütü üye yerine hayvan deneyleriyle çıkar ilişkisi olan bir dernek üyesinin atamasını yapmıştır. Bu usulsüz atama yargı organlarınca da usule aykırı bulunmuş ve nihai kararla da idari işlemin iptaline karar verilmiştir. Kesinleşen mahkeme kararıyla dava konusu üyenin meşruiyeti artık yoktur. Geriye dönük olarak usule aykırı ataması yapılan bu üyenin verdiği tüm kararların incelenmesi ve bunlara yönelik hukuki ve idari süreçlerin takipçisi olacağız. Hayvan haklarını savunan bir üyenin HADMEK’e seçilmesi için ilgili tüm kurumlara ulaşacağız.”
Deneye Hayır Derneği kurucusu olan ve iki yıl önce 9 Kasım’da hayatını kaybeden Burak Özgüner’in aylarca emek verdiği hukuk mücadelesinin kazanılmasına yönelik yapılan açıklamada destek olan herkese teşekkür edildi: “Bu hukuk mücadelesinde yanımızda olan Av. Burcu Yağcı, Paksoy Ortak Avukat Bürosu, Arş. Gör. Necdet Umut Orcan ve Av. Ezgi Koç‘a ve mahkemeye sunduğumuz ek beyanlarda hukuksal-idari görüşlerinin yer aldığı bilirkişi raporlarıyla argümanlarımızı gerekçelendirme yönünde bizlere destek olan Dr. Öğr. Üyesi Serkan Köybaşı ve Prof. Dr. Gülriz Erişgen‘e yürekten teşekkür ederiz.”
Deneye Hayır Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Yağmur Özgür Güven sonucu şu şekilde değerlendirdi: “Türkiye’deki hayvan hakları mücadelesinin bu anlamlı zaferinin mimarı, iki yıl önce aramızdan ayrılan yaşam hakkı savunucusu Burak Özgüner’dir. Şu an aramızda olmamasına rağmen, bizler hâlâ onun emek ve mücadelesinin sonuçlarını almaya devam ediyoruz. Bu vesileyle kendisini bir kez daha sevgi ve minnetle anmak istiyorum. Kararla ilgili olarak ise şunu söyleyebilirim: Hayvan deneyleri bir gün tarihe karışacak, bunu biliyoruz. Ama o gün gelene kadar, laboratuvarlardaki hayvanlara yasalar tarafından tanınan her türlü hakkın göstermelik olarak kalmasını ve uygulamaların keyfiyete dayalı olmasını engellemek, deney karşıtı mücadele hedeflerinden biri. Bakanlık kendi çıkarttığı Yönetmeliği bile yok saydı ve bizler Bakanlığa dava açarak, Bakanlığın kendi çıkarttığı Yönetmeliğe uymasını sağlamak için üç yıla yakın mücadele verdik. Dolayısıyla bu sonuç hayvan hakları açısından bir kazanım olmasının yanında, idarenin iş ve işlemlerine dair bir uyarı niteliğinde olduğundan dolayı da hayli sevindiricidir. Davanın ana sebeplerinden olan “hayvan hakları” ve “hayvan refahı” ayrımı konusunda Mahkemeye sunduğumuz argümanlarda bilirkişi görüşleriyle itirazlarımızın zeminini güçlendiren hukukçu Dr. Öğr. Üyesi Serkan Köybaşı ve eski HADMEK üyesi Prof. Dr. Gülriz Erişgen’e bir kez daha teşekkür ederiz.”
